2021 yılını, COVID-19 sebebiyle başlatılan sokağa çıkma kısıtlaması nedeniyle evlerde karşılamıştık. Bu yıl COVID-19 salgını hala devam ediyor ancak herhangi bir sokağa çıkma kısıtlaması yok. Ancak hem salgının hala devam ediyor olması hem de ekonomide yaşanan dalgalanmalar sebebiyle bu sene de yılbaşını evde kutlayanların sayısı oldukça fazla olacak gibi görünüyor. Bizler de bu nedenle evde yapılacak bir yeni yıl kutlamasının ev sahiplerine ne kadara mal olacağını hesaplamaya çalıştık.
Hesaplamayı alkollü ve alkolsüz kutlamalar olmak üzere iki farklı kategoride yaptık. Alkollü kutlamalar için Türkiye genelinde en fazla tüketilen ilk üç alkol çeşidinin ortalamasını hesapladık. Alkolsüz kutlamalar için de birkaç farklı çeşit meşrubat baz alınmıştır. Bunlara ek olarak basit bir akşam yemeği ve devamında çerez, tatlı, meyvenin yer aldığı bir süre ve devamında kahve ile tamamlanan bir akşam kurgulandı. Yiyecek ve içeceklere ek olarak 2 adet çeyrek milli piyango bileti de hesaba dahil edildi.
Ürün fiyatlarının tespiti için TÜİK Tüketici Madde Fiyatları veri seti kullanıldı. Geçmiş yıllara ait verilerde Aralık ayı baz alınırken 2021 yılı için henüz açıklanmadığından Kasım ayı verileri baz alınmıştır. Aralık ayı enflasyonunun Kasım ayına oranla daha yüksek olacağı tahmin edildiğinden 2021 yılı için hesaplanan değerlerin gerçekte daha yüksek olacağı ön görülmektedir.
Tüm bu hesaplamalar yapıldığında 2010 yılında 156,8 TL’ye mal olan evde yapılan alkolsüz bir yeni yıl kutlaması, 2021 yılına gelindiğinde %333 artarak 679 TL seviyesine çıkmıştır. Benzer bir artış alkollü kutlamalar için de gözlemlenmektedir. 2010 yılında 185,7 TL’ye evde alkollü bir yeni yıl kutlaması yapılırken bu kutlamanın maliyeti 2021 yılında %323 artarak 786,1 TL değerine çıkmıştır. Yani ister alkollü ister alkolsüz, yeni yılı evde karşılamanın maliyeti son 11 yılda 3 kattan daha fazla artmıştır. Kutlama maliyetleri 2020 yılına göre kıyaslandığında ise alkollü kutlama için %20, alkolsüz kutlama için %21 oranında, yani açıklanan enflasyon oranında, bir artış yaşandığını söylemek mümkündür. Bu maliyetler asgari ücret ile de karşılaştırılmıştır. 2021 yılında net asgari ücret 2.825,90 TL’dir. Bu kapsamda değerlendirildiğinde bir asgari ücretli, evinde ailesi ile birlikte alkollü bir yılbaşı kutlaması yapmak için maaşının üçte birini, alkolsüz bir kutlama yapabilmek için de maaşının dörtte birini harcaması gerekmektedir.
Ürün bazında artışlar incelendiğinde, yılbaşı kutlaması için değerlendirilen ürünler arasında, 2010 yılına kıyasla en fazla artış %446 ile fındık içinde gözlemlenmektedir. 2010 yılında kilogramı 18,1 TL olan fındık içi 2021 yılında 98,8 TL’ye alınabilmektedir. Portakal ise fındık içinin hem ardından en fazla artışın gözlemlendiği kalem olarak karşımıza çıkmaktadır. 2010 yılında 1 kilogram portakal için 1,4 TL ödenirken 2021 yılına gelindiğinde 7,2 TL ödenmektedir. Bu değişim 11 yıl içinde %415 olarak hesaplanmaktadır. Buna ek olarak yukarıdaki grafikten de görüleceği üzere alkollü kutlama ile alkolsüz kutlama arasındaki makas da her geçen yıl artmıştır. 2010 yılında yeni yıllı alkollü bir kutlama ile karşılamak isteyen bir aile, alkolsüz kutlamak isteyen bir aileye kıyasla sadece 28,9 TL fazla öderken bu yıl 107,2 TL daha fazla ödemek durumunda kalacaktır.
Yapılan analizlere yeni yılın kış mevsiminin en fazla hissedildiği Aralık ayında kutlandığı hesaba katılırsa ısınma ücreti ve ayrıca elektrik ücreti gibi giderler de değerlendirilebilir. Bu durumda maliyetlerin çok daha fazla artacağı aşikardır. Ayrıca hissedilen enflasyon ile market raflarında görülen enflasyonunun da farklı olduğu düşünüldüğünde bu maliyetlerin hesaplananın da üstünde olduğu tahmin edilmektedir. Birçok otel, eğlence merkezi vs yılbaşı programları hazırlamakta ancak hem COVID-19 salgının yeni varyant ile hızlı bir şekilde yaygınlaşıyor olması hem de ekonomideki belirsizlik ve kur değişkenliği nedeniyle artan maliyetler, birçok vatandaşı bu yıl da yılbaşını evde kutlamaya yöneltecektir. Ancak evde kutlamanın da maliyeti oldukça fazla olduğu yapılan analizlerle gözlemlenmiştir.
Seçil Gülbudak Dil
Müşavir
